TEKNOLOJİK ATIKLAR çevremiz için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
Bilgi toplumu olma yolunda dünya hızla adımlarla ilerlerken, elektronik cihazların kullanım ömürleri her geçen gün azalmaya başladı. Satın alınan her elektronik ürün, kısa bir zaman sonra popülerliğini yitirip tozlu raflar arasındaki yerini alıyor. Günümüz teknoloji dünyasında popülerliğini en hızlı yitiren ürün grupları ise cep telefonları, fotoğraf makineleri, mp3 çalarlar ve bilgisayarlar. Diğer ürünler ise fax fotokopi makineleri, ekranlar, entegre devre ve yarı iletkenler. Bu atıklar demonte edildiklerinde veya yakıldıklarında tehlikeli maddeler içerdikleri için dünya genelinde sorun teşkil etmeye başladıkları anda, “e-atık” sektörü doğdu. Bussiness Communications Company şirketinin raporuna göre 2004 yılında 7.2 milyar dolar olan elektronik atıkların ticari değerinin 2009’da 11 milyar dolara yükseleceği tahmininin yapıldığını belirtiyor. Elektronik atıkları toplayıp geri dönüşüm fabrikası bulunan ülkelere ihraç eden SNH Genel Müdürü Hakan İzgiey, dünyada elektronik atık pazarının yıllık yüzde 8.8 oranında büyüdüğüne işaret ediyor. İzgiey, Türkiye’de bilgisayar ürünlerinde 3,8 milyar dolar ithalat, 1 milyar dolar da üretim olmak üzere toplam 4,8 milyar dolarlık bir pazar olduğunu belirterek, telekomünikasyon ürünleri de buna katılırsa toplam 10 milyar dolar büyüklüğünde yeni ürün pazarından söz edildiğine işaret ediyor.
ABD’de yılda yaklaşık 12 milyon ton bilgisayar ve diğer ürünlerin e-atık olarak toplandığını söyleyen İzgiey, Türkiye’de bilgisayar satışlarının 2007 yılında 3 milyon adete ulaşacağının tahmin edildiğini bu şekilde 1.8 milyon bilgisayarın potansiyel e-atık olarak çevremizde dolaşacağına dikkat çekiyor.
“Türkiye potansiyeli 1 milyon dolar”
2006 yılının son iki ayında toplam 20 bin Dolar tutarında ihracat yaptıklarını belirten SNH Genel Müdürü Hakan İzgiey, 2007 yılında sektörün potansiyelinin 1 milyar dolar seviyesinde olduğunu söylüyor. Türkiye’de bilgisayar satışlarının 2007 yılında 3 milyon adete ulaşacağının tahmin edildiğini bu şekilde 1.8 milyon bilgisayarın potansiyel e-atık olarak çevremizde dolaşacağına dikkat çekiyor. Ülkemizde e-atıkların diğer çöp atıklarla birlikte yakıldığını söyleyen İzgiey, “Elektronik cihazlarda kullanılan PVC, Kurşun, Cıva, Kadminyum, Fosfor, Plastikler, klorlu solventler hem çevreye hemde insan sağlığına ciddi zarar veriyor. Örneğin, 56 ekran bir TV tüpünde 2- 4 kg kurşun bulunuyor. Türkiye’de elektronik atıkların çevreye ve insan sağlığına verdiği zararlar konusunda bilinç oluşturulamadı. Şimdilerde çevreye büyük zarar veren cihazların geri dönüşümü için İzmit’te bir fabrika oluşturuluyor. SNH olarak, elektronik atıkları AB ülkeleri, ABD ve Kanada da bulunan geri dönüşüm fabrikalarına ihraç ediyoruz”.
AB uyum yasaları e-atıkların toplanması ve bertarafına ilişkin yasa taslağının bulunduğunu belirten İzgiey, “Türkiye gibi Basel anlaşmasına imzalamış olan ülkeler WEEE (Waste Electrical & Electronic Equipment) atıklarının dolaşımı ve imha edilmesi konusunda anlaşmada yazılı olan sıkı kurallara uymak zorundalar. Henüz söz konusu anlaşmayı imzalamayan ABD ise hemen hemen her elektronik cihazın bertarafı konusunda sivil toplum örgütleri yasalarla kendilerine tanınmış yetkileri kullanıyorlar” dedi.
Elektronik atıkların insan sağlığına verdiği zararlar:
Kurşun: İnsan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri iyi bilinmektedir. Çocuklarda beyin hasarı ve üreme bozuklularına sebep olduğu için çocuklar için üretilen malzemelerde Kurşun kullanılması yasaklanmıştır.
Cıva: Anne sütüyle bile çocuklara geçebilen civa en düşük dozlarda bile zehirlidir, beyin ve böbreklere zarar verir.
Kadminyum: İnsan vücudunda böbrekte biriken Kadminyum kırılgan kemiklere etkisi olduğu gibi zehirleyicidir.
Bromlu Alev Geciktiriciler: Bu madde işyerlerindeki bilgisayarlar üzerindeki tozlarda bulunmaktadır. ABD ve İsveç’te anne sütünde çok fazla miktarda rastlanan geciktiriciler hormonel fonksiyonları önemli ölçüde etkiler.
Baryum: Kısa süreli de olsa Baryuma maruz kalan insanlarda kas zayıflığına, kalp ve karaciğer hastalığına sebep olmaktadır.
Beliryum: Kansorejen maddeler arasına alınmıştır.
Modern hayatın bir getirisi olan e-atıkların en iyi şekilde değerlendirilmesini ve çevre sağlığına ve ülke ekonomisine katkı sağlamayı hedefleyen Media Markt, mağazalarına geri dönüşüm kutuları yerleştirdi. Eskimiş monitör, bilgisayar, buzdolabı, CD, fırın, elektrik süpürgesi gibi elektronik cihazlara sahip olanlar, ürünü nereden almış olurlarsa olsunlar, Media Markt mağazasındaki geri dönüşüm kutularına bırakabilecekler. Kutulara sığmayacak büyüklükteki atıklar için müşteri temsilcileri danışmanlık hizmeti de sunacak.
