10 ülkeden 10 farklı çay
SİYAH VE BERGAMOT ÇAY İNGİLTERE
Dünyaya yayılan bir geleneğin, ‘5 çayı’ ritüelinin başladığı yerdir İngiltere. 18’inci yüzyıl sonlarında 7. Bedford Düşesi Anna’nın hipoglisemisi olduğu konusunda şüphelerim var. Çünkü sadece sabah ve akşam yenen yemekler arasında midesi zil çaldığından öğleden sonra üç ile beş arasında davetler vererek başlattığı çay servisinin geleneksel hale gelmesine vesile olmuş. Çay potuna konulan siyah veya bergamot çayı ortalama 3-4 dakika bekletilir ve servis edilir.
Püf noktası: İngiliz çayının olmazsa olmazı yanında servis edilen süttür. Yanında salatalıklı İngiliz sandviçi ve scone gibi atıştırmalıklar tercih edilir.
DEMLEME SİYAH ÇAY TÜRKİYE
Ortalama 100 yıllık ömrünün son çeyreğine giren Karadeniz sırtlarındaki çay bitkisini Türk çayı olarak biliyoruz. Tavşan kanı rengini hiçbir içecekle değişmeyenler az sayıda değil. Hazırlığı zaten Anadolu’ya özel. Demlik ve çaydanlık ile demlenmekte. Türklerin Anadolu’ya gelmeden çok önce tükettikleri çayın Anadolu serüveni ise 19’uncu yüzyılın başları. Gelenekler, saray adabı çay için gerçek bir ritüelden oluşmakta. İnce bel, cam çay bardakları, porselen demlikler, çay tabakları... Semaver derseniz o aslında bir Rus!
Püf noktası: Çay bitkisinin tepe yaprakları kullanılmalı. İyi bir Türk çayı en fazla sekiz dakika demlenir.
YEŞİLÇAY ÇİN
Çin kültüründe çay servisine, Japon kültüründen de daha geniş çaplı bir seramoni eşlik eder. Yeşil çay yaprakları birkaç kez yıkanır ve sıcak sudan geçirilir. Birinci demleme içilmez dökülür. Bir çay birden fazla demlenir. Servisler özel olarak tasarlanmış Çin’in yixing kilinden yapılmış küçük kaseler ve çaydanlıklarda servis edilir. Çayın merkezidir, dünyaya buradan yayılmıştır. Kısaca Çin’de neredeyse su yerine çay içilir.
Püf noktası: Çin çayı her demlemede farklı aroma verir, dolayısıyla birden fazla kez demlenerek içilir.
Yeşilçay Japonya
Matcha, yeşil çayın toz haline getirilmiş halidir. Japonya’da çay bir merasimdir. Her evin bir çay odası vardır. Şimdi çay odaları dışında içiliyor, gelenek gevşemiş olabilir. Ancak köklü aileler için hala uzun soluklu ve ciddi bir iştir çay içmek. Demlikler dökme demirdir. Japon porselenlerinin zarafeti bu merasimde gözler önüne serilir. Küçük bir porselene konulan matcha’nın üzerine sıcak su eklenir ve bambuyla karıştırılır.
Püf noktası: Japon çayı acıdır, bu sebeple yanında wagashi isimli tatlılar ikram edilir.
OOLONG ÇAYI, YEŞİL ÇAY, SİYAH ÇAY TAYVAN
Tayvan’da çay içmek sosyalleşmek anlamına gelir. Çay kültürünün Çin kültürüne dayandığı Tayvan’da çay ritüeline tütsü kokuları, çiçek sanatıyla bezenmiş kaseler eşlik eder. Her bir köşede çay mağazalarını görmek mümkündür. Daha çok yarı fermante edilmiş Oolong çayı tüketilir. Tat olarak yeşil ve siyah çay arasında bir lezzete sahiptir. Ayrıca yeşil ve siyah çay da içilir.
Püf noktası: Çay sıcak suyun içine atılır. Diğer ülkelere göre daha fazla bekletilir.
YERBA MATE ÇAYI PARAGUAY
Güney Amerika’da yetişen bir bitkinin yeşil yapraklarıyla hazırlanan matenin şifa kaynağı olduğuna inanılır. Amerikan yerlilerinden günümüze kadar gelen mate, yeşil çay ve tarçın gibi baharatlarla harmanlanarak veya sade olarak sıcak suda demlenir. Geleneksel yuvarlak mate kaplarında sunulur, ‘bombilla’ denilen gümüş delikli kamışla içilir. İçinde 100’den fazla etken madde bulunan bitkinin uyarıcı etkisi olduğundan dikkatli tüketin.
Püf noktası: Mate bir kaba konulup üzerine sıcak su eklenir, demlenirken biraz soğuk su ilave edilir. Serviste de üzerine sürekli sıcak su ekleneceğinden sıcak suyu hazır bulundurun.
TAZE NANELİ YEŞİL ÇAY FAS
Fas’ta çay erkek işidir, hazırlığını ve servisini erkek üstlenir. Bred isimli demlikte demlenir, kisan isimli ince renkli cam bardaklarda servis edilir. Hazmı kolaylaştırıcı etkisinden dolayı yemek sonrasında tercih edilir. Yeşil çay, şekerli sıcak suya atılır ve üzerine taze nane eklenir.
Püf noktası: Servisini yaparken çay demliği mümkün olduğunca yukarıya çıkarılır. Böylece bardakta bol köpük oluşur. Ne kadar köpüklü olursa o kadar makbuldür. Fas çayı taze naneyle servis edilir.
YEŞİL VE SİYAH ÇAY PAKİSTAN
Pakistan’da çay yapımı evden eve değişmektedir. Yanında abur cubur ise pek sevilir. Önceleri yeşil çay içen Pakistanlılar daha sonra siyah çayı da sevmiş. Geniş yapraklı çay yaprakları kullanılır ve demleme birkaç dakikayı geçmez.
Püf noktası: Yeşil çay çok içilir, genellikle ve sade tüketilir. Siyah çay ise sütle servis edilir. Şeker alışkanlıkları pek yoktur ancak serviste mutlaka bulundurulur.
BAHARATLI SİYAH ÇAY HİNDİSTAN
Masala çayı aslında günümüzde popüler kültürde yaygınlaşan çay lattenin çıkış noktasıdır. Masala ise Hindistan’ın İngiliz sömürgesi olduğu dönemde süt eklenerek tam karakterini almıştır. Yoğun aromalı ve keskin bir tadı vardır. Hintliler çaya tutkundur. Kullanılan siyah çay Hindistan’da yetişmektedir. Bir kapta kaynatılan suyun içine bir-iki kakule, biraz taze zencefil eklenerek birkaç dakika kaynatılır. İçine konulan siyah çay, süt, tarçın veya yıldız anasonla kaynatma devam eder, süzülerek servis edilir.
Püf noktası: Çay sürekli kaynatılarak hazırlanır. Süt dahil her malzeme eklendikten sonra kokusu tamamen ortaya çıkması için bir-iki dakika ocakta bekletilir.
SİYAH ÇAY, YAK YAĞI VE TUZ TİBET
BAŞLI başına bir öğün olabilecek yağlı Tibet çayı en ilginç çaylardan biri. İçine bazen zencefil, meyve karabiber de eklerler. Şimdi sıkı durun! Tibetliler çayı içerken içine süt ve şeker ekleyebilir ama minicik bir fiske tuz olmadan içmezler! Gerçek Tibet çayının içinde Tibet öküzü sütünden yapılan yak yağı da olur.
Püf noktası: Çay soğuk suya koyulur ve ocağa alınıp kısık ateşte kaynatılır. Rengi koyu kahverengi olduğunda ise hazırdır. Yak yağı olmadan Tibet çayı olmaz!
